هزینه دادرسی و اعسار

فصل اول ـ هزینه دادرسی
ماده ۵۰۲ ـ هزینه دادرسی عبارتست از: 
۱ ـ هزینه برگهایی كه به دادگاه تقدیم می شود .
۲ ـ هزینه قرارها و احكام دادگاه .
ماده ۵۰۳ ـ هزینه دادخواست كتبی یا شفاهی اعم از دادخواست بدوی و اعتراض به حكم غیابی و متقابل و ورود و جلب ثالث و اعتراض شخص ثالث و دادخواست تجدید نظر و فرجام واعاده دادرسی و هزینه وكالتنامه و برگهای اجرایی و غیره همان است كه در ماده (۳) قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین ـ مصوب ۱۳۷۳ـ و یا سایر قوانین تعیین شده است كه به صورت الصاق و ابطال تمبر و یا واریز وجه به حساب خزانه پرداخت می گردد .
فصل دوم ـ اعسار از هزینه دادرسی
ماده ۵۰۴ ـ معسر از هزینه دادرسی كسی است كه به واسطه عدم كفایت دارایی یا عدم دسترسی به مال خود به طورموقت قادر به تادیه آن نیست .
ماده ۵۰۵ ـ ادعای اعساراز پرداخت هزینه دادرسی ضمن درخواست نخستین یا تجدیدنظر یافرجام مطرح خواهد شد . طرح این ادعا به موجب دادخواست جداگانه نیز ممكن است . اظهارنظردرمورد اعسار از هزینه تجدید نظرخواهی و یا فرجامخواهی با دادگاهی می باشد كه رای مورددرخواست تجدید نظر و یا فرجام را صادر نموده است .
ماده ۵۰۶ـ درصورتی كه دلیل اعسار شهادت شهود باشد ، باید شهادت كتبی حداقل دونفر ازاشخاصی كه از وضعیت مالی و زندگانی او مطلع می باشند به دادخواست ضمیمه شود .

در شهادتنامه ، مشخصات و شغل و وسیله امرار معاش مدعی اعسار وعدم تمكن مالی او برای تادیه هزینه دادرسی با تعیین مبلغ آن باید تصریح شده و شهود منشا اطلاعات و مشخصات كامل واقامتگاه خود را به طور روشن ذكر نمایند .
ماده ۵۰۷ ـ مدیر دفتر ظرف دو روز از تاریخ وصول دادخواست اعسار ، پرونده را به نظر قاضی دادگاه می رساند تا چنانچه حضور شهود را درجلسه دادرسی لازم بداند به مدعی اعسار اخطارشود كه در روز مقرر شهود خود را حاضر نماید .
مدیر دفتر نسخه دیگر دادخواست را برای طرف دعوای اصلی ارسال و درضمن روز جلسه دادرسی را تعیین و ابلاغ می نماید . به هرحال حكم صادره درخصوص اعسار حضوری محسوب است .
ماده ۵۰۸ ـ معافیت از هزینه دادرسی باید برای هر دعوا به طور جداگانه تحصیل شود ولی معسر می تواند در تمام مراحل مربوط به همان دعوا از معافیت استفاده كند .
ماده ۵۰۹ ـ درمورد دعاوی متعددی كه مدعی اعسار بریك نفر همزمان اقامه می نماید حكم اعساری كه نسبت به یكی از دعاوی صادر شود نسبت به بقیه دعاوی نیز موثر خواهد بود .
ماده ۵۱۰ ـ اگر معسر فوت شود ، ورثه نمی توانند از حكم اعسار هزینه دادرسی مورث استفاده نمایند ، لكن فوت مورث در هریك از دادرسیهای نخستین و تجدید نظر و فرجام مانع جریان دادرسی در آن مرحله نیست و هزینه دادرسی از ورثه مطالبه می شود ، مگرآنكه ورثه نیز اعسار خودرا ثابت نمایند .
ماده ۵۱۱ ـ هرگاه مدعی اعسار در دعوای اصلی محكوم له واقع شود و از اعسار خارج گردد ، هزینه دادرسی از او دریافت خواهد شد .
ماده ۵۱۲ ـ از تاجر ، دادخواست اعسار پذیرفته نمی شود. تاجری كه مدعی اعسار نسبت به هزینه دادرسی می باشد باید برابر مقررات قانون تجارت دادخواست ورشكستگی دهد . كسبه جزء مشمول این ماده نخواهند بود .
ماده ۵۱۳ ـ پس ازاثبات اعسار، معسر می تواند از مزایای زیر استفاده نماید :
۱ ـ معافیت موقت از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی در مورد دعوایی كه برای معافیت ازهزینه آن ادعای اعسار شده است .
۲ ـ حق داشتن وكیل معاضدتی و معافیت موقت از پرداخت حق الوكاله .
ماده ۵۱۴ ـ هرگاه معسر به تادیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی متمكن گردد ، ملزم به تادیه آن خواهد بود همچنین اگر با درآمدهای خود بتواند تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی را بپردازد دادگاه بادرنظر گرفتن مبلغ هزینه دادرسی و میزان درآمد وی و هزینه های ضروری زندگی مقدار و مدت پرداخت هزینه دادرسی را تعیین خواهد كرد .